De menselijke creativiteit is een verwaarloosd onderwerp in de psychologie, die zich meer lijkt te focussen op intelligentietesten. Toch is creativiteit een essentieel onderdeel van de menselijke intelligentie. Daarom is het voor bedrijven bij het zoeken naar antwoord op de vraag of computers kunnen denken logisch om zich af te vragen of computers creatief kunnen denken. Computers en robots hebben de naam uit te blinken in het gestructureerd oplossen van problemen. Kunnen zij wellicht meer? En daarmee bijvoorbeeld ook het reclamebureau brodeloos maken? Creativiteit wordt vaak geassocieerd met onverwachte verbanden. Kan de robot die ook leggen? In 1965 bracht de Poolse sciencefictionschrijver Stanistaw Lem de verhalenbundel Kosmisch Avontuur uit. Daarin overtroeven twee constructeurs elkaar door waanzinnige machines te bouwen. Hoogtepunt daarbij was de Elektribald; een apparaat dat gedichten kan schrijven. Lem bedacht daarbij dat de robot daarvoor wel eerst het gehele universum moest kennen. Hij suggereerde in 1965 al dat creativiteit onmogelijk is zonder de miljarden jaren heelalgeschiedenis die door onze aderen stroomt. Als we onverwachte verbanden willen leggen, moet onze hersenpan gevuld zijn met voldoende onderwerpen, waartussen die onverwachte bruggen gebouwd kunnen worden. Wat sciencefiction was, is inmiddels min of meer mogelijk Google brengt voor ons de wereldgeschiedenis en ­kennis in kaart en dat biedt het perspectief op computers en robots die werkelijk een vorm van creativiteit bevatten. Zo bouwde promovendus Michael Cook van de Computational Creativity Group (CCG) aan de Universiteit van Londen recent Angelina: een computerprogramma dat zelf games ontwerpt. Cook: “Angelina kijkt bijvoorbeeld hoe Google de zin ‘de politie heeft een hekel aan...’ afmaakt en vindt dan ‘skaters’, ‘wiet’ en ‘advocaten’. Ze concludeert vervolgens zélf dat in het spel de politie het tegen advocaten op moet gaan nemen.” Van koekoek naar vliegtuig Al enkele jaren geleden lieten onderzoekers drie bureaus én een computer een advertentie verzinnen voor een luchtvaartmaatschappij die stipt volgens het vluchtschema vliegt. De resultaten werden aan de directie van de maatschappij voorgelegd, die praktisch unaniem koos voor een advertentie waarop een koekoeksklok te zien is. Op de plaats waar normaal de koekoek uit de klok komt, zagen we nu een vliegtuig verschijnen. De advertentie kwam uit het creatieve brein van... een computer. Ja, een computer kan dus wel degelijk creatief zijn en we mogen er vanuit gaan (of vrezen) dat zij steeds creatiever wordt. 31 Een snel opkomend onderdeel in de computerwereld is immers ‘machine learning’: de mogelijkheid om computersystemen zelf te laten ‘leren’ hoe een taak moet worden uitgevoerd. IBM voedde zijn Watson­computer met duizenden recepten voor barbecuesaus. Watson analyseerde op ‘moleculair niveau’ welke ingre diënten kennelijk goed samen gaan en deed voorstellen voor een nieuwe saus. Gerard Smit, technologiedirecteur van IBM Benelux: “Als je in staat bent om recepten te bedenken waar een chef­kok normaal gesproken niet op zou komen, omdat die werkt met maximaal tien ingrediënten, dan vind ik dat creatief.” Computers kunnen veel. In sommige opzichten zelfs meer dan wij mensen. Op basis van data kunnen zij tot producten komen die we creatief kunnen noemen: een advertentie, een saus of muziekstuk. Wat zij niet of nauwelijks kunnen, is hun eigen werkstuk vervolgens beoordelen. Het was een mens die beoordeelde welke computeradvertentie mee naar de klant ging en tal van proevers vinden Watson’s barbecuesaus niet heel erg lekker. Wellicht ligt daar dus de toekomst voor ons als ‘mensenkenners’. We gaan beoordelen of datgene wat computers uit een brij aan creatieve data ontwikkelen ook werkelijk aansluit op wat we willen. Pagina 30

Pagina 32

Interactieve web tijdschrift, deze uitgave of weekblad is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het digitaal bladerbaar uitgeven van digi reisgidsen.

Capital Magazine Lees publicatie 2Home